Infekcje w ginekologii, rozmowa z dr. n. med. Markiem Florczakiem – ordynatorem oddziału położniczo-ginekologicznego w Mińsku Mazowieckim.
Panie doktorze, mikroflora pochwy podlega ciągłym zmianom tak w swoim składzie, jak i strukturze. Jakie czynniki mają decydujący wpływ na ekosystem pochwy i jak te fluktuacje wpływają na możliwość rozwoju potencjalnej infekcji?
Dr n. med. Marek Florczak: Czynników mających wpływ na mikroflorę pochwy jest wiele. Są to min.: stan hormonalny, ciąża, przyjmowanie antykoncepcyjnych środków hormonalnych.
Flora bakteryjna pochwy zmienia się, gdyż hormony mają znaczący wpływ na zmianę pH pochwy, a co za tym idzie – na florę ją zasiedlającą. Odwrotna sytuacja jest podczas stosowania hormonalnej terapii zastępczej (HTZ), ponieważ wtedy przywraca się prawidłową florę bakteryjną, co jest działaniem korzystnym. Na rozwój infekcji wpływ mają, o czym należy pamiętać, także choroby ogólnoustrojowe takie jak: cukrzyca, mocznica; jak również chemio- i radioterapia. Warto też zwrócić uwagę na styl życia kobiety i z nim związane częste zmiany partnerów. Duże znaczenie ma sposób współżycia. Jeśli para decyduje się np. na seks analny czy używanie gadżetów seksualnych, to muszą pamiętać o zachowaniu odpowiedniej higieny.
„Probiotyki są bardzo cennym środkiem wspomagającym leczenie, ponieważ pozwalają przywrócić prawidłową florę i pH pochwy. Szczególnie ważne jest ich stosowanie u pacjentek z wysokim ryzykiem zakażeń pochwy i sromu. Są to pacjentki przyjmujące hormonalną antykoncepcję, ciężarne, pacjentki na antybiotykoterapii oraz pacjentki z obniżoną odpornością wśród których należy pamiętać o tych leczonych sterydami i radioterapią.”
Wśród przyczyn zapalenia pochwy najliczniejszą grupę stanowią waginoza bakteryjna oraz zakażenia wywoływane przez rzęsistki, drożdżaki. Panie doktorze, jak dużej grupy kobiet dotyczy ten problem i jakie czynniki decydują o tym, że część kobiet jest bardziej narażona na te problemy?
Drożdżyca pochwy dotyczy bardzo dużego odsetka kobiet stosujących właśnie antykoncepcję hormonalną, wkładki domaciczne, jak również u tych będących w ciąży. Stany te sprzyjają rozwojowi drożdżycy poprzez powodowanie przejścia pH pochwy w kierunku zasadowym, natomiast prawidłowe środowisko pochwy powinno być kwaśne. Rzęsistkowica jest jednym z najczęstszych zakażeń pochwy, głównie z powodu braku odpowiedniego zachowania higieny. Często poprzez używanie wspólnych ręczników czy mydeł. Rzęsistek bardzo dobrze rozwija się w środowisku wilgotnym, co powoduje, że to zakażenie bardzo łatwo nabyć korzystając np. z toalet publicznych czy basenów.
Nierzadko infekcje stanowią nie tylko problem dla pacjentki, ale i dla prowadzącego jej lekarza, w którym budzą poczucie bezradności z racji trudności w ich leczeniu. Jak powinien wyglądać proces diagnostyczny w przypadku zakażeń szyjki macicy i pochwy?
Przede wszystkim powinno być sprawdzone pH pochwy, co jest najprostszym z badań. Wystarczy papierek wskaźnikowy na krótki czas (30 sekund) umieścić w pochwie i podczas badania ocenić. Daje to szybką odpowiedź w jakim kierunku przebiega infekcja. W niskim pH najczęściej jest to infekcja florą beztlenową, czyli waginoza bakteryjna (BV). Dla potwierdzenia można zrobić szybką próbę z KOH. W BV po dodaniu do wydzieliny z pochwy pobranej na szkiełko podstawowe KOH wydziela się woń o rybim zapachu. Jest to test, który może być wykonany w każdych warunkach, w każdym gabinecie. Przy pH wysokim najczęściej jest to zakażenie grzybicze. Także obraz kliniczny jest charakterystyczny dla jednego bądź drugiego zakażenia. Łatwo też wykonać badanie w kierunku zakażenia rzęsistkiem pochwowym. Jest to badanie w kropli wiszącej, gdzie stwierdza się ruchliwego rzęsistka.
Warto też pamiętać o badaniu preparatu bezpośredniego, czyli tzw. czystość pochwy. Jest to metoda najmniej precyzyjna i dokładna i na dzień dzisiejszy coraz mniej stosowana. Kolejnym ważnym badaniem jest cytologia, czyli badanie w kierunku zakażeniem wirusem HPV. Oczywiście nie zapominajmy o innych badaniach bakteriologicznych oraz wirusologicznych.
Panie doktorze, jakie miejsce zajmują probiotyki w zapobieganiu i leczeniu zakażeń pochwy?
Probiotyki są bardzo cennym środkiem wspomagającym leczenie, ponieważ pozwalają przywrócić prawidłową florę i pH pochwy. Szczególnie ważne jest ich stosowanie u pacjentek z wysokim ryzykiem zakażeń pochwy i sromu. Są to pacjentki przyjmujące hormonalną antykoncepcję, ciężarne, pacjentki w trakcie antybiotykoterapii oraz pacjentki z obniżoną odpornością wśród których należy pamiętać o tych leczonych steroidami i radioterapią.
A czy ich stosowanie niesie ze sobą działania uboczne?
Nie. Co najwyżej może to nie być wystarczające w leczeniu infekcji. Probiotyki mają działanie głównie uzupełniające podstawową terapię. Istnieje szereg preparatów do stosowania dopochwowego, zawierających pałeczki kwasu mlekowego, nawet z dodatkiem estrogenów, które działają bardzo korzystnie, szczególnie u pacjentek z infekcjami nawracającymi.
Jakie aspekty praktyczne problematyki infekcji są Pana zdaniem najważniejsze?
Najważniejsze jest to, żeby były paski wskaźnikowe w każdym gabinecie. Nie kosztują wiele, a w znaczący sposób ułatwiają diagnostykę. Ważna jest też możliwość pobrania wymazów i cytologii. Podstawową rzeczą jest, żeby każda pacjentka była zbadana i edukowana o higienie. W codziennej praktyce okazuje się że nie wszystkie kobiety wiedzą, że znaczenie ma odpowiednie podcieranie się, czyli od przodu do tyłu, a nie odwrotnie, że trzeba zachowywać higienę okolic intymnych. Szczególnie te z grup ryzyka, trzeba namawiać do wcześniejszego zgłaszania niepokojących objawów i dolegliwości, co daje szybsze i skuteczniejsze wyleczenie. Leczenie powinno współistnieć z higieną środowiska codziennego. Rezygnacja z używania wspólnych gąbek, mydła po wyleczeniu infekcji, leczenie wszystkich członków rodziny to także część profilaktyki zakażeń rzęsistkiem.
More from Publikacje
Glikemia matki a funkcje poznawcze dziecka po latach
W "Diabetes Care" opublikowano wyniki prospektywnego badania EPICOM oceniającego długoterminowe skutki hiperglikemii wewnątrzmacicznej u płodu i jej wpływ na funkcje …
Przemoc wobec ciężarnej a powikłania okołoporodowe
Przemoc rodzinna jest szczególnie niebezpieczna wobec kobiety ciężarnej. Wcześniejsze metaanalizy sugerowały, że istnieje związek miedzy przemocą w rodzinie a powikłaniami …
Czy dzieci urodzone po terminie porodu są zdrowsze od tych urodzonych o czasie?
Ciąża po terminie porodu (hbd 41.+0 tc.) i ciąża przenoszona (hbd 42.+0 tc.) są związane z większym ryzykiem powikłań okołoporodowych. …